Javier Zamora’s „trip” maakte hem in één klap volwassen

Met behulp van mensensmokkelaars probeerde de 9-jarige Javier Zamora in 1999 vanuit El Salvador de Verenigde Staten te bereiken. Vijfentwintig jaar later schrijft hij een indringende roman over de trip die hem in één keer volwassen maakte.

„La USA” is het land van de onbegrensde mogelijkheden. Vrijheid, speelgoed en eten zijn er in overvloed. En belangrijker: Javiers ouders hebben er al een plekje gevonden. Vanwege de burgeroorlog die van 1979 tot 1992 in het land woedde vertrekt eerst zijn vader uit El Salvador. Javier is dan nog zo klein dat hij zich weinig van de man kan herinneren. Een aantal jaren leeft hij samen met zijn moeder, tot ook zij naar Amerika gaat. Javier blijft achter bij zijn opa en oma, een vrijgezelle tante en een nichtje dat op haar 15e haar eerste kindje kreeg.

Wat eerst een groot avontuur leek, blijkt algauw een sociaal-emotionele achtbaan die de jonge Javier in één klap volwassen maakt.

Nadat Javiers ouders zijn herenigd, sparen ze samen tot ze genoeg geld hebben om Javier ook naar de Verenigde Staten te laten komen. De „trip” wordt een vast onderdeel van hun wekelijkse telefoontje met Javier en de achtergebleven familieleden.

Het duurt een tijdje voor de reis kan beginnen. Er moet genoeg geld zijn om de „coyotes” te betalen die Javier via Guatemala en Mexico naar het land van zijn dromen zullen brengen. Javier mag pas reizen als hij groter is, dan kan hij de uitdagingen van de smokkelroute beter aan. Tot die tijd baadt hij zich in zijn kinderlijke onschuld, de liefde van tante Abuelita en de veiligheid van zijn vertrouwde omgeving.

Opa, voor wie hij diep vanbinnen bang is, reist nog een eindje met hem mee. Daarna is hij overgeleverd aan de coyotes en aan de andere mensen in de groep met wie hij samen de grote oversteek maakt. Hij kent ze niet goed en voelt zich niet op zijn gemak bij hen, maar moet wel zestien uur met hen in een bootje de oversteek van Guatemala naar Mexico maken en daarna met hen een eenkamerappartement delen.

Wat eerst een groot avontuur leek, blijkt algauw een sociaal-emotionele achtbaan die de jonge Javier in één klap volwassen maakt. Soms zit zijn groep dagenlang opgesloten, wachtend op de volgende stroman op hun smokkeltocht. Dan weer volgt een stressvolle reis per bus – inclusief onderschepping door grenswachten. En voortdurend liggen er emotionele uitbarstingen op de loer omdat de spanning in de groep hoog oploopt.

Het enige wat Javier op de been houdt, is de gedachte dat hij binnenkort zijn ouders zal terugzien. Maar hij heeft buiten de grenspolitie in het land van zijn dromen gerekend.

(Deze recensie verscheen in het Reformatorisch Dagblad van 23 februari 2024. Lees de hele recensie hier.)